Thema: Textiel en Historie
- Prehistorie
- Spinnen en weven is een activiteit die in de omgeving van Enschede vanaf de vroegste tijd beoefend wordt, vooral door de plattelandsbevolking. In een prehistorische urn die in Twekkelo is aangetroffen, vond men zogenaamde spin steentjes.[1]
- 17e eeuw
- Vanaf het begin van de 17eeeuw wordt linnen opgekocht door zgn. ‘linnenreders’ of ‘fabrikeurs’, aanvankelijk veelal doopsgezinden, die het linnen verhandelen op de markten van Coesfeld, Steinfurt, Deventer en Zwolle. Zij kozen waarschijnlijk Twente als woonplaats omdat het gewest zowel een afgelegen schuilplaats bood, als aan de landweg van Amsterdam naar Noord-Duitsland lag wat zeker voor de afzet der waren gunstig was. De boeren spinnen en weven in hun vrije tijd. Boeren gaan vlas verbouwen in de regio Twente.[2]
-
17e eeuw
- In Twente zijn de boeren dat spinnen en weven blijven doen, ook toen hun standgenoten in andere gewesten dit niet meer deden. In Twente bleef de huisindustrie langer in zwang, onder andere door de geïsoleerde ligging van de streek. De bevolking bleef afgezonderd van de rest van het land, de bodem was onvruchtbaar en er waren grote heidevelden.[3]
- 1641
- De eerste gildebrief voor wevers wordt uitgereikt.[4]
- 18e eeuw
- Vooral in de 18eeeuw is op de schaarse vruchtbare gronden op het platteland van Twente sprake van een groeiende, relatieve overbevolking. De landbouwers in deze streken gaan zoeken naar verruiming van hun bestaansmogelijkheden. Men gaat meer vlas verbouwen dan voor de eigen behoefte noodzakelijk is. Men blijkt door huisnijverheid in staat linnen weefsels van behoorlijke kwaliteit te produceren.[5]
- 1750
- Fabrikeurs stellen aan hun thuisspinners en –wevers hulpmiddelen als weefgetouwen beschikbaar, maar – vooral na 1750 – ook extra vlas of garens.[6]
- 1830
- Na de onafhankelijkheid van België in 1830 werd de textielindustrie in Twente sterk gestimuleerd door het Rijk. De eerste Twentse stoommachine draait in de spinnerij van de firma Hofkes en Co. in Almelo.[7]
- 1865
- Als tussen 1861 en 1865 de Amerikaanse burgeroorlog woedt, komt er geen katoen naar Europa. De Britse textielfabrieken staan stil. In Twente weven de boeren door. Hier is genoeg katoen op voorraad gehouden, omdat het vervoer van en naar Twente nog zo lastig is. Twentse textiel is nu zeer gevraagd en de fabrikeurs verdienen goed geld.[8]
- 1883
- Het station in Boekelo wordt gebouwd (Windmolenweg 24-26) met eerst 1 laag, in 1916 wordt een er een verdieping bovenop gebouwd.[9]
- 1884
- Spoorlijn Winterwijk-Boekelo-Hengelo Na een bouwtijd van 14 maanden, zijn Winterswijk – Neede – Boekelo – Hengelo, Ruurlo – Neede en Boekelo – Enschede gereed.[10]
- 1885
- Spoorlijn zijtak Boekelo naar Enschede geopend[11]
- 1888-1889
- De Stoomblekerij wordt opgericht door Gerrit Jan van Heek, in de directe nabijheid van een plek waar drie beken samen komen en aan de spoorlijn Winterwijk – Hengelo/Enschede. Hier ontwikkelt zich het dorp Boekelo. In 1889 kan het bedrijf in gebruik worden genomen.[12]
- 1895
- De fabriek gaat V. Boekelosche Stoomblekerij heten[13]
- 1907
- Start van een ververij.[14]
- 1935
- De bewerking van kunstzijde[15]
- 1958
- Het bedrijf nodigde van 1958 tot 1999 regelmatig Nederlandse kunstenaars uit om relatiegeschenken te ontwerpen. Kunstenaars uit de Cobragroep, maar ook bijvoorbeeld Theo Kuijpers, Lotti van der Gaag, Jaap Hillenius, F. Hundertwasser en Eugene Brands deden mee. De reeks relatiegeschenken heet ‘With the Season’s Greetings’. De ontwerpen werden gezeefdrukt op doek, in een oplage van 200.[16]
- 1964
- Het fabriekscomplex wordt overgenomen door Unilever (die het bij P. Fentener van Vlissingen & Co’s Katoenfabrieken N.V. voegde, later Texoprint).[17]
- 1972
- Het bedrijf gaat Texoprintv. heten.[18]
- 2004
- Texoprint stopt de productie.[19]
- 2008
- Op het oude fabrieksterrein van Texoprint is een nieuwbouwproject gerealiseerd, genaamd De Bleekerij.[20]
- 2022
- PFAS wordt aangetroffen in de nieuwbouw buurt De Bleekerij. Vijfenzeventig tuinen worden afgegraven.[21]
Voor verbeteringen, aanvullende informatie of vragen – graag contact opnemen met:
Erwin van Beek
h.e.vanbeek@planet.nl
Bronnen
[1] Kokhuis G.J.I., Historie van Enschede, Twents Gelderse Uitgeverij Witkam bv (Hengelo 1984) p. 64
[2] Kokhuis G.J.I., De geschiedenis van Twente, Twente Publicaties bv (Hengelo 1982) p. 27, 108 – 110 ; https://www.shsel.nl/canon/17-het-begin-van-de-textielindustrie/
[3] Kokhuis G.J.I., De geschiedenis van Twente, Twente Publicaties bv (Hengelo 1982) p. 27, 109 ; https://www.shsel.nl/canon/17-het-begin-van-de-textielindustrie/
[4] Kokhuis G.J.I., Historie van Enschede, Twents Gelderse Uitgeverij Witkam bv (Hengelo 1984) p. 64
[5] https://www.shsel.nl/canon/17-het-begin-van-de-textielindustrie/
[6] Kokhuis G.J.I., Historie van Enschede, Twents Gelderse Uitgeverij Witkam bv (Hengelo 1984) p. 64 ; https://www.shsel.nl/canon/17-het-begin-van-de-textielindustrie/
[7] https://danielbik1996.wixsite.com/historietwente/fabrieksgebouwen ; https://www.uitinenschede.nl/enschede-textielstad ; https://wikikids.nl/Textielindustrie_in_Twente ; Kokhuis G.J.I., Historie van Enschede, Twents Gelderse Uitgeverij Witkam bv (Hengelo 1984) p. 86
[8] https://canonvantechniekintwente.nl/tijd-tempo-en-toezicht ; Kokhuis G.J.I., Historie van Enschede, Twents Gelderse Uitgeverij Witkam bv (Hengelo 1984) p. 87, 88
[9] https://cultureelerfgoedenschede.nl/station-boekelo/
[10] Nijhof W.H., Geschiedenis van Enschede, stad uit stoom en strijd, De Valkenberg (Apeldoorn 2014) p. 101 ; https://railgoed.nl/historie-twente.html ; https://cultureelerfgoedenschede.nl/station-boekelo/
[11] Nijhof W.H., Geschiedenis van Enschede, stad uit stoom en strijd, De Valkenberg (Apeldoorn 2014) p. 101
[12] Stroink L.A., Stad en land van Twente, 2e druk (Enschede 1966) p. 532; Nijhof W.H., Geschiedenis van Enschede, stad uit stoom en strijd, De Valkenberg (Apeldoorn 2014) p. 196; Jacobs F.A., Honderdjarig bestaan B.S.B., N’ Sliepsteen Historisch blad van de Stichting Historische Sociëteit Enschede Lonneker,8;115 (Enschede 1992) 13-15. ; http://www.boe kelo.info/2010/10/noor-van-andel; B. Stuiver, Boekelosche Stoomblekerij 1888-1965, tovenaars met textiel (Boekelo 2011) p. 21-30 ; Beek van H.E., Zwaar werk en gezonde vrije tijd, eigen beheer (Boekelo 2016) p. 62
[13] Monumenten in Nederland https://www.dbnl.org/tekst/sten009monu03_01/sten009monu03_01_0017.php ; Jacobs F.A., Honderdjarig bestaan B.S.B., etc. Idem
[14] B. Stuiver, Boekelosche Stoomblekerij 1888-1965, tovenaars met textiel (Boekelo 2011) p. 156
[15] B. Stuiver, Boekelosche Stoomblekerij Idem, p. 57, 61, 160
[16] https://textielmuseum.nl/nieuws/kunstenaarstextiel-uit-nederland ;
[17] Nijhof W.H., Geschiedenis van Enschede, stad uit stoom en strijd, De Valkenberg (Apeldoorn 2014) p. 197 ; B. Stuiver, Boekelosche Stoomblekerij Idem, p. 73, 74, 122, 124 ; https://cultureelerfgoedenschede.nl/boekelose-stoomblekerij/
[18] B. Stuiver, Boekelosche Stoomblekerij Idem, p. 74, 124
[19] https://cultureelerfgoedenschede.nl/boekelose-stoomblekerij/
[20] https://cultureelerfgoedenschede.nl/boekelose-stoomblekerij/
[21] https://www.oost.nl/nieuws/2346565/tientallen-tuinen-in-boekelo-worden-uitgegraven-saneren-vervuilde-textielgrond-kost-miljoenen ; https://www.tubantia.nl/enschede/grond-in-boekelo-vervuild-speeltuin-afgezet~ad4aa9d0/